Życie w UK po Brexicie: co powinien zrobić imigrant? (Formalności)

Jak będą wyglądały prawa imigrantów po Brexicie? Kto i w jakim czasie będzie mógł się ubiegać o status osoby osiedlonej? Kto takiego statusu nie uzyska? Co z łączeniem rodzin i z imigrantami, którzy posiadają już status rezydenta? Co z osobami, które chcą przyjechać do UK po 29 marca 2019 roku? Oto kompleksowy poradnik stworzony na podstawie oficjalnych, rządowych informacji.

Ogłoszone w piątek (8 grudnia) wstępne porozumienie między Wielką Brytanią a Unią Europejską gwarantuje ochronę praw obywateli krajów Wspólnoty żyjących w UK. Kwestia ta, jak podkreśliła Theresa May, była priorytetem w negocjacjach. W tej chwili, do czasu, aż Wielka Brytania nie opuści Unii Europejskiej, imigranci nie muszą nic robić. Nie ma potrzeby, aby Polacy w UK już teraz ubiegali się o dokument stałego pobytu. Wielka Brytania gwarantuje, że ich status nie ulegnie zmianie do chwili, w której UK oficjalnie opuści Unię Europejską. A co potem? To wyjaśnia oficjalny, rządowy dokument, opublikowany na stronie gov.uk.

Prawa imigrantów po Brexicie

W kwestii przyszłości unijnych imigrantów (i ich rodzin) żyjących w Wielkiej Brytanii podstawą jest porozumienie między Unią Europejską a UK, którego treść poznaliśmy w piątek, 8 grudnia. W dokumencie znalazły się punkty, określające sytuację imigrantów w obliczu Brexitu. Zgodnie z porozumieniem:

* Imigranci, którzy legalnie przyjechali do Wielkiej Brytanii i którzy (do dnia 29 marca 2019 roku) będą przebywać w UK przez co najmniej pięć lat, będą mogli ubiegać się o prawo pobytu na czas nieokreślony. Takie prawo będzie gwarantowane przez status osoby osiedlonej (ang. settled status). Imigranci posiadający status osoby osiedlonej będą mogli mieszkać w Wielkiej Brytanii, korzystać z publicznych funduszy (na przykład zasiłków) i usług (na przykład opieka służby zdrowia) i ubiegać się o brytyjskie obywatelstwo.

* Imigranci, którzy przyjechali lub przyjadą do Wielkiej Brytanii legalnie przed dniem Brexitu, ale których pobyt w dniu 29 marca 2019 będzie krótszy niż pięć lat – będą mogli ubiegać się o możliwość pozostania w Wielkiej Brytanii do czasu osiągnięcia pięcioletniego progu pobytu. Po osiągnięciu tego progu, imigrant będzie mógł ubiegać się o otrzymanie statusu osoby osiedlonej. Dla przykładu: osoba, która przyjechała do UK 29 marca 2017 roku, w dniu oficjalnego Brexitu posiadać będzie dwuletni „staż” pobytu”. Zgodnie z porozumieniem, w takiej sytuacji imigrant będzie mógł starać się o zgodę na przedłużenie pobytu o kolejne trzy lata. Tym samym, 29 marca 2021 roku minie pięć lat od jego przyjazdu i imigrant będzie mógł starać się o uzyskanie statusu osoby osiedlonej.

* Bliscy (członkowie rodzin), którzy dołączą do imigrantów mieszkających w UK do dnia 29 marca 2019 roku będą mogli (po okresie pięciu lat spędzonych w Wielkiej Brytanii) ubiegać się o uzyskanie „settled status”.

* Po 29 marca 2019 roku do imigrantów mieszkających w UK będą mogli bez przeszkód dołączyć ich bliscy (pozostające na utrzymaniu imigranta dzieci/wnuki, partnerzy, małżonka/małżonek, rodzice etc.), pod warunkiem, że związek między imigrantem a (dla przykładu) partnerką lub mężem istniał już przed 29 marca 2019 roku.

Ważne! Wszyscy imigranci – zarówno posiadający status osoby osiedlonej jak i tymczasowe zezwolenie na pobyt – będą mogli korzystać z brytyjskich świadczeń (opieka zdrowotna, system emerytalny etc.) w takim samym zakresie, jaki obowiązuje obecnie.

W przypadku osób, które zdecydują się na przyjazd do Wielkiej Brytanii po 29 marca 2019 roku, obowiązywać będzie (najprawdopodobniej) dwuletni „implementation period”. Kwestia imigrantów, którzy przyjadą do UK po Brexicie jest jeszcze otwarta i podlega negocjacjom. Prawa przyszłych imigrantów czy pracowników tymczasowych będą zależały od wciąż opracowywanych przepisów, na bazie których stworzony zostanie nowy system imigracyjny (wzorowany zapewne na rozwiązaniach stosowanych przez inne kraje), Zarys nowego systemu zostanie najprawdopodobniej upubliczniony pod koniec 2018 roku.

Komu będzie przysługiwał status osoby osiedlonej?

W większości przypadków o uzyskanie statusu osoby osiedlonej będą mogli starać się imigranci, którzy:

* przyjechali do Wielkiej Brytanii legalnie,

* mieszkają w UK od co najmniej pięciu lat (mowa o stałym pobycie),

* nie mają problemów z prawem,

* pracują (są zatrudnieni lub prowadzą własną działalność/pracują na własny rachunek, są studentami, należą do rodziny imigranta, są samowystarczalne – ang. self-sufficient person).

Aby uzyskać status osoby osiedlonej imigrant nie będzie musiał wykazywać, że posiada kompleksowe ubezpieczenie chorobowe (ang. comprehensive sickness insurance), imigranci nie będą też rozliczani z tego, ile razy, na jak długo i w jakim celu wyjechali z Wielkiej Brytanii w trakcie co najmniej pięcioletniego pobytu w UK.

Ważne! Home Office rości sobie prawo do odrzucenia aplikacji o status osoby osiedlonej imigrantom, którzy nie będą spełniać warunków ustalonych w porozumieniu (na przykład nie osiągną pięcioletniego stażu pobytu), którzy będą mieli zatargi z prawem lub którzy będą stanowili „zagrożenie dla społeczeństwa”.

Aplikowanie o status osoby osiedlonej

Wnioski o uzyskanie statusu osoby osiedlonej będą rozpatrywane przez urzędników Home Office. Rząd brytyjski zapewnia, że proces aplikowania o status osoby osiedlonej będzie szybki, prosty i przyjazny. System zostanie stworzony na bazie istniejących już rozwiązań i będzie wykorzystywał istniejące już bazy danych (w tym informacje na temat zatrudnienia, gromadzone przez HMRC). Strona rządowa gwarantuje też, że urzędnicy przyjmujący wnioski będą ściśle współpracować z imigrantami, na przykład wskazywać błędy, które imigranci popełnili podczas wypełniania wniosków.

Wiadomo już, że osoby starające się o uzyskaniu statusu osoby osiedlonej będą musiały dostarczyć/okazać Home Office:

* dokument tożsamości i aktualne zdjęcie (w celu potwierdzenia tożsamości),

* wszystkie wyroki skazujące.

Imigranci starający się o uzyskanie statusu osoby osiedlonej nie będą musieli składać odcisków palców. Rząd gwarantuje, że opłata za uzyskanie „settled status” nie będzie wyższa niż za uzyskanie brytyjskiego paszportu.

System pozwalający na składanie aplikacji zostanie uruchomiony najprawdopodobniej przed oficjalnym Brexitem (zapewne już w 2018 roku) i będzie działał przez co najmniej dwa lat po tym, jak Wielka Brytania opuści Unię Europejską. W tym okresie prawa imigrantów będą ustawowo chronione. Osoby, które do 29 marca 2021 roku nie otrzymają odpowiedzi na złożony przez siebie wniosek, nadal będą mogły mieszkać w UK (do czasu, aż ich aplikacja zostanie rozpatrzona).

Pernament residence status po Brexicie

W przyszłości prawo UE przestanie obowiązywać w UK, a imigranci (i ich status) będą podlegać prawu brytyjskiemu. W przypadku permanent residence status rząd planuje stworzenie nowego, odmiennego od funkcjonującego dzisiaj, systemu rozpatrywania wniosków o prawo do stałego pobytu. Na oficjalnych stronach rządowych próżno szukać wartych odnotowania szczegółów dotyczących tego systemu.

Istotne są jednak informacje dedykowane imigrantom, którzy już posiadają (lub będą posiadać przed 29 marca 2019 roku) prawo do stałego pobytu. W przypadku takich osób, po Brexicie, formalności zostaną ograniczone do minimum. Imigranci posiadający permanent residence status będą musieli jedynie dostarczyć Home Office aktualny dokument tożsamości, potwierdzić, że nadal mieszkają w UK i przedstawić (jeśli takowe posiadają) wszystkie wyroki karne. Wymiana starego dokumentu potwierdzającego status na nowy będzie odbywać się bezpłatnie.

Indefinite leave to remain po Brexicie

Osoby posiadające status Indefinite leave to remain nie będą musiały składać żadnych wniosków (konieczne będzie dostarczenie dokumentu tożsamości i ewentualnych wyroków oraz potwierdzenie, że dana osoba dalej mieszka w UK) . Aby uzyskać zaktualizowaną dokumentację potwierdzającą status, można w tym przypadku już teraz aplikować o „biometric residence permit” (KLIK!).

Powyższy poradnik powstał w oparciu o oficjalne, rządowe informacje zamieszczone na stronie gov.uk. Zalecamy śledzenie rządowej witryny i zapisanie się do oficjalnego newslettera, co umożliwia otrzymywanie najnowszych, sprawdzonych informacji na temat sytuacji imigrantów unijnych w Wielkiej Brytanii – KLIK!