Przemysław Mackojc
Nie każdy rodzic zdaje sobie sprawę, że apatia, agresja czy zaburzenia koncentracji wśród dzieci i nastolatków to nie wynik dojrzewania, a depresja. Ta ciężka choroba może doprowadzić do nieodwracalnych zmian w ich psychice, a nawet do samobójstwa. Jak odróżnić okres dorastania i bunt z nim związany od stanu depresyjnego? Gdzie szukać pomocy dla dziecka w Wielkiej Brytanii?
Dlaczego?
Znaczna liczba rodziców z tzw. „dobrych domów” nie dopuszcza do siebie myśli, że ich dziecko może cierpieć na depresję. Wbrew powszechnej opinii choroba ta nie objawia się jedynie apatią, smutkiem i przygnębieniem. Te cechy są charakterystyczne dla stanu depresyjnego przede wszystkim wśród dorosłych. Dzieci natomiast w takim przypadku bywają agresywne oraz aroganckie, co mylone jest z typowym w tym wieku buntem wobec rzeczywistości. Badania wskazują, że nierzadko nie potrzeba traumatycznych wspomnień z przeszłości, aby rozwinęła się choroba. Rozróżnia się dwa typy depresji – egzogenną oraz endogenną. Pierwsza powstaje w wyniku czynników zewnętrznych, natomiast druga najczęściej ma podłoże genetyczne i związana jest z wrodzonymi czynnikami biologicznymi.
Życie nastolatków nie jest łatwe. Szukają akceptacji wśród otoczenia, w którym liczy się wygląd, modne ubranie, praca rodziców czy gadżety. Większą podatność na zachorowanie mają osoby z niską samooceną, które z trudnością nawiązują kontakty oraz te, wymagające bardzo wiele od siebie.
– Należy zwrócić uwagę na nastrój swojego dziecka – mówi dr Navina Evans, konsultantka psychiatry w Capio Nightingale Hospital w Londynie. – Ponadto, warto obserwować reakcje dziecka, gdy dzieje się coś smutnego. Na przykład, gdy ktoś umiera, to jest normalne dla wszystkich w rodzinie, że są to trudne chwile. Ale jeśli czujesz, że reakcja dziecka jest zbyt ekstremalna lub trwa zbyt długo, to może być również oznaką depresji – dodaje.
Niepokojące statystyki
Statystyki w Wielkiej Brytanii przerażają – według danych Office of National Statistic 10 proc. dzieci i nastolatkowie pomiędzy 5 a 16 rokiem życia mają problemy psychiczne, a 4 proc. z nich cierpi z powodu zaburzeń emocjonalnych, takie jak lęki czy depresja. W 1996 roku samobójstwo było 4. najczęstszym powodem zgonów wśród dzieci od 10 do 14 roku życia oraz 3. wśród młodzieży między 15. a 20. rokiem życia. Aż 90 proc. nastolatków, które popełniły samobójstwo miały zdiagnozowaną chorobę psychiczną, a depresja należała do najczęstszych z nich. Ogólnie, od 1970 roku liczba samobójstw wśród młodych ludzi wzrosła trzykrotnie.
Rocznie przypisuje się dzieciom 6 milionów recept na leki antydepresyjne. Te statystyki budzą niepokój, zwłaszcza dlatego, że młode osoby nie powinny przyjmować tak silnych lekarstw, które ponadto nie leczą choroby, a wyłącznie jej objawy. Bardzo mało jest danych na temat tego, czy leki są naprawdę skuteczne Osoby małoletnie oraz dorosłe najczęściej leczone są tymi samymi środkami, pomimo znacznych różnic rozwojowych między nimi, np. przedni płat mózgu wśród dzieci rozwija się do 20. roku życia.
Zmiany w zachowaniu
Kiedy należy reagować? Przede wszystkim wtedy, gdy nastrój dziecka ma wpływ na jego codzienne funkcjonowanie.
– Jeśli młody człowiek nie jest w stanie funkcjonować w szkole i stracił zainteresowanie rzeczami, którymi interesował się wcześniej, to jest to poważny znak – mówi dr David Kingsley, psychiatra z Cheadle Royal Hospital. – Następuje również izolacja od społeczeństwa. Są to oznaki, które mogą powodować znaczne upośledzenie.
Do najczęstszych objawów stanu depresyjnego należą także, m.in.: agresja fizyczna lub słowna, rozdrażnienie, porzucenie hobby, zmiany stosunku wobec rodziny i znajomych, nadużywanie alkoholu i innych używek, brak energii, zmiany nawyków jedzenia i spania, problemy w życiu szkolnym, ogólne wycofanie, zachowania samodestrukcyjne, samookaleczenia.
Jak radzić sobie z depresją?
Radzenie sobie z depresją u dzieci nie należy do łatwych sytuacji. Jeśli podejrzewa się tę chorobę u swojej pociechy, powinno się jak najszybciej z nim szczerze porozmawiać.
– Spróbuj dowiedzieć się, co ich niepokoi. Nie należy bagatelizować przyczyn ich problemów. To, co nie jest wielką sprawą dla ciebie, może być poważnym problemem dla Twojego dziecka – radzi dr Evans.
W momencie, gdy rozmowa nie przynosi pożądanych skutków, nie jest owocna, należy skonsultować się z lekarzem.
– Jeśli dziecko wymaga dalszego leczenia, istnieje kilka opcji, w tym usługi doradcze dla młodzieży, terapia rodzinna i terapia poznawczo-behawioralna oparta na rozmowie. Specjalista może również rozważyć przepisanie leków antydepresyjnych, ale tylko w ciężkich przypadkach – twierdzi dr Kingsley.
W Wielkiej Brytanii można zaczerpnąć pomocy u GP, w szkole lub organizacji rządowej, zajmującej się m.in. depresją wśród młodzieży. Do tych ostatnich należy np. Young Minds, który działa w Wielkiej Brytanii, Szkocji i Walii. Z organizacją można skontaktować się za pośrednictwem strony internetowej www.youngminds.org, gdzie poufnie i za darmo mogą pomóc liczni psychologowie, lub telefonicznie: 0808 802 5544.
Foto: Flickr (lic. CC)
