Przemysław Mackojc
To wina „narodowego, zbiorowego narcyzmu” – wynika z międzynarodowych badań, w których udział wzięli naukowcy z uniwersytetów w Kent, Warszawie i Maryland.
Badacze chcieli sprawdzić, czym kierują się wyborcy głosujący na populistów lub opowiadający się za populistycznymi rozwiązaniami i wyjaśnić, skąd wzięła się popularność Donalda Trumpa czy Prawa i Sprawiedliwości oraz dlaczego niektórzy Brytyjczycy dali się przekonać, że Brexit będzie dla nich dobrym rozwiązaniem.
W wyniku badań odkryto, że na populistów czy populistyczne ideologie chętniej głosują osoby, które uważają, że same znajdują się w niekorzystnej (na tle społeczeństwa) sytuacji. Najbardziej podatni na populizm są ludzie, którzy w takiej niekorzystnej sytuacji znajdują się od dłuższego czasu.
Międzynarodowy zespół specjalistów określił to zjawisko mianem „nacjonalistycznego, zbiorowego narcyzmu”. Według badaczy, narracja wykorzystywana przez populistycznych liderów może wzmacniać „defensywne i destruktywne” dążenia. Narcystyczne przekonania wyborców Trumpa, zwolenników PiS czy głosujących za Brexitem o własnej wielkości kompensują ich poczucie bycia gorszym na tle reszty społeczeństwa. Według dr Aleksandry Cichockiej z University of Kent’s School of Psychology, wyniki badań przeprowadzonych przez międzynarodowy zespół badaczy tłumaczą, dlaczego populizm tak często wiąże się z uprzedzeniami.
W przypadku zwycięstwa Prawa i Sprawiedliwości w ostatnich wyborach, kluczowe było starcie „zbiorowego narcyzmu” z tożsamością narodową. Jeśli chodzi o Brexit, tu także górę wziął „narodowy, zbiorowy narcyzm”. Populistom uwierzyli przede wszystkim ci wyborcy, którzy przez długi czas czuli się gorsi od innych grup społecznych. Na Trumpa natomiast głosowali Amerykanie, którzy uważali, że ich sytuacja jest mniej korzystna, od sytuacji imigrantów.
Autorzy badania tłumaczą, że populiści łączą dwa fakty: to, że nie utożsamiają się z elitami i to, że są głęboko przekonani, że tylko oni wiedzą, co znaczy być prawdziwym obywatelem narodu. „Spodziewaliśmy się, że poparcie dla populistów będzie powiązane z narodowym, zbiorowym narcyzmem, czyli nierealistycznym przekonaniem o potędze grupy narodowościowej” – wyjaśniają badacze. W ich wnioskach pojawia się stwierdzenie, że wiara we własną wyjątkowość w przypadku osoby głosującej na populistycznego polityka lub za populistyczną ideą rośnie wtedy, kiedy taki wyborca coraz mocniej i coraz dłużej czuje, że wiedzie mu się gorzej niż „innym”, czyli reszcie społeczeństwa.
Foto: By Gage Skidmore from Peoria, AZ, United States of America (Donald Trump) [CC BY-SA 2.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0)], via Wikimedia Commons
