Przemysław Mackojc
Do Kościoła rzymskokatolickiego należy w Polsce aż 32 miliony 910 tysięcy 865 osób. Tak przynajmniej wynika z danych zapisanych w Małym Roczniku Statystycznym Polski 2018, publikacji GUS za rok 2017. Tyle teorii, a jak jest z praktyką? Ilu wiernych uczestniczy w mszach świętych?
Mały Rocznik Statystyczny Polski to zbiór informacji, które charakteryzują poziom życia ludności i stan gospodarki kraju. Dane te są uzupełnione informacjami z zakresu porównań międzynarodowych.
Z ostatniego Rocznika, opublikowanego w 2018 roku a przedstawiającego dane z końca 2017, wynika, że w Polsce do Kościoła rzymskokatolickiego należy aż 32 miliony 910 tysięcy 865 osób. Wierni gromadzą się w 10 tysiącach 263 parafiach. Duchownych jest natomiast 30 tysięcy 807 (z czego 64 kapłanów to księża Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego).
Należy jednak podkreślić, że liczba wiernych Kościoła katolickiego podawana w Roczniku nie jest tożsama z liczbą osób czynnie praktykujących, a nawet wierzących, Wierni to – w tym wypadku – osoby ochrzczone. Oznacza to, że w statystykach jako wierni wyznania rzymskokatolickiego funkcjonują także osoby, które nie utożsamiają się z tą religią (są ateistami, gnostykami etc.), ale zostały ochrzczone.
Podsumowując: ochrzczonych wiernych wyznania rzymskokatolickiego jest w Polsce (przynajmniej oficjalnie) prawie 33 miliony. A ilu z nich to osoby praktykujące?
Wiara tylko na papierze, katolik jedynie w tabelce
Bardzo ciekawe dane na ten temat przedstawił na początku stycznia tego roku Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego. Raport (dostępny tutaj – KLIK!) zawiera wyniki z dorocznego liczenia wiernych w parafiach, przeprowadzonego w 2017 roku.
Z danych przedstawionych w dokumencie wynika, że w 2017 roku w niedzielnej Eucharystii uczestniczyło 38,3 procent „zobowiązanych katolików”. Do Komunii Świętej przystąpiło z kolei 17 procent wiernych.
W porównaniu z wynikami liczenia wiernych z 2016 roku to wzrost zarówno liczby katolików uczestniczących w niedzielnych mszach świętych (o 1,6 procent, czyli o około pół miliona osób), jak i liczby wiernych przystępujących do Komunii Świętej (więcej o 1 procent, o około 300 tysięcy osób).
Jeśli chodzi o podział na regiony, to w 2017 roku najwięcej wiernych uczestniczących w niedzielnych mszach świętych odnotowano w diecezjach: tarnowskiej (71,1 procent), rzeszowskiej (64,1 procent) oraz przemyskiej (59,8 procent). Najmniej ich było w diecezjach: szczecińsko-kamieńskiej i łódzkiej (24,6 procent) oraz koszalińsko-kołobrzeskiej (25,6 procent).
Z kolei wskaźnik wiernych przystępujących do Komunii Świętej był najwyższy w diecezjach tarnowskiej (27,6 procent), zamojsko-lubaczowskiej (22,5 procent) i pelplińskiej (22,1 procent), a najniższy w diecezjach sosnowieckiej i szczecińsko-kamieńskiej (11,2 procent), koszalińsko-kołobrzeskiej (11,4 procent) i w archidiecezji łódzkiej (11,2 procent).
Z raportu wynika też, że w każdą niedzielę 2017 roku odprawiono prawie 48 tysięcy Eucharystii. Wierni najchętniej uczęszczali na msze w godzinach między 8:00 a 11:00.
„Spoglądając na zaprezentowane dane statystyczne za rok 2017 w porównaniu z rokiem 2016, w skali rok do roku, widać, że nieznacznie wzrosła liczba parafii, zmalała zaś liczba księży, zakonników, sióstr zakonnych oraz alumnów diecezjalnych. Wyraźnie wzrosła liczba chrztów, nieznacznie zmalała natomiast liczba udzielonych sakramentów bierzmowania oraz małżeństwa” – wyjaśnił ksiądz Wojciech Sadłoń SAC, dyrektor Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego.
Liczba praktykujących katolików rośnie. Czy na pewno?
Z raportu Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego wynika, że liczba wiernych uczestniczących w niedzielnych mszach i przyjmujących komunię wzrosła. Jednak wielu komentatorów zauważa, że główny wniosek płynący z omawianego dokumentu jest niezgodny z prawdą. Dlaczego?
Po pierwsze: regularne badania liczby zobowiązanych katolików uczęszczających na niedzielne msze prowadzone są od 1980 roku. Wtedy też odsetek takich wiernych wynosił 51 procent. Od lat 90. liczba katolików uczestniczących w niedzielnych mszach spada z roku na rok (nieznaczny wzrost nastąpił właśnie w roku 2017). Należy jednak zaznaczyć, że liczba osób przystępujących do komunii rośnie.
Po drugie: liczenia wiernych dokonuje się w jedną, wybraną niedzielę października lub listopada. Krytycy raportu przedstawionego przez Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego zauważają, że wyniki z jednej, październikowej lub listopadowej, niedzieli nie są miarodajne. Dla przykładu: liczba wiernych uczestniczących w mszach może znacząco spadać w miesiącach letnich (wyjazdy, urlopy) czy w mroźnych (na przykład w lutym). Poza tym, księża często informują wiernych o tym, kiedy zostanie przeprowadzone liczenie (co może działać motywująco). Dodatkowo, za liczenie wiernych nierzadko odpowiadają ministranci, a sam proces liczenia jest nieuporządkowany (trudno dokładnie oszacować liczbę wiernych wchodzących, wychodzących czy poruszających się po kościele).
Foto: Stiopa [CC BY-SA 4.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0)], from Wikimedia Commons
