Przemysław Mackojc
Do 1 grudnia tego roku część z posiadaczy rachunków w polskich bankach i funduszach inwestycyjnych powinna złożyć oświadczenie FATCA. W innym wypadku osoby takie utracą między innymi dostęp do konta i znajdujących się na nim pieniędzy. Uwaga, obowiązek złożenia oświadczenia FATCA dotyczy też firm.
Co to jest FATCA? To uchwalona w 2010 roku przez Kongres USA ustawa Foreign Account Tax Compliance Act. FATCA miała ułatwić amerykańskiej skarbówce ściganie podatników, którzy ukrywają swoje dochody na zagranicznych kontach. W tym celu Stany Zjednoczone zawarły szereg umów z innymi krajami (także z Polską).
Tym sposobem – na mocy umowy z USA i za sprawą powołanej rok temu, rodzimej ustawy – polskie instytucje finansowe zobowiązały się do uzyskania od części z posiadaczy polskich kont bankowych i rachunków inwestycyjnych (na przykład u ubezpieczycieli czy w domach maklerskich) oświadczeń FATCA. W oświadczeniu takim należy określić, czy jest się amerykańskim podatnikiem. Termin składania oświadczeń – do 1 grudnia 2016.
Osoby i firmy, które muszą złożyć oświadczenie FATCA powinny zostać o tym poinformowane przez bank (lub inną instytucję finansową, na przykład fundusz inwestycyjny) do 1 września tego roku. I tutaj pojawiają się schody, bo banki w różny sposób informowały swoich klientów o konieczności złożenia oświadczenia (na przykład telefonicznie, tradycyjnym listem lub za pośrednictwem komunikatu wyświetlającego się zaraz po zalogowaniu do konta). Wiele osób takich informacji nie otrzymało. Powód? Choćby emigracja i brak dostępu do numeru telefonu, który podaliśmy w banku jako kontaktowy.
Chaos komunikacyjny to tylko jeden problem. Drugim jest nieprzejrzystość przepisów. Sama FATCA wzbudza wiele kontrowersji, a temat oświadczeń jest chętnie podejmowany, choćby na forach internetowych. A – jak powszechnie wiadomo – tam, gdzie wiele głosów, tam wiele niedopowiedzeń i teorii. Także tych spiskowych.
Te ostatnie warto (przynajmniej w tej chwili) zostawić odłogiem. Bardziej od dywagacji istotne jest to, żeby złożyć oświadczenie na czas, czyli do 1 grudnia 2016 roku.
Kto musi złożyć oświadczenie FATCA?
Najprościej rzecz ujmując, oświadczenie FATCA muszą złożyć te osoby i firmy, do których zgłosiła się w tym celu instytucja finansowa (na przykład bank, w którym posiadamy konto). Ważne! Jeśli mamy rachunki w kilku bankach i każdy z tych banków oczekuje od nas oświadczenia FATCA – nie wystarczy jedna, „wspólna” deklaracja. W każdej instytucji oświadczenie należy złożyć osobno.
Bezwzględnie oświadczenie FATCA muszą złożyć osoby, które założyły konta między 1 lipca 2014 roku i 30 listopada 2015 roku i które 1 grudnia 2015 roku posiadały na rachunku co najmniej 50 tysięcy dolarów (może to być równowartość tej kwoty w funtach czy złotówkach).
Co z osobami (klientami indywidualnymi), które otworzyły w którejś z polskich instytucji finansowych rachunek po tym terminie, czyli po 30 listopada 2015 roku? One najprawdopodobniej złożyły stosowne oświadczenie podczas zawierania umowy.
A klienci indywidualni, którzy założyły rachunki przed 30 czerwca 2014 roku? Tacy klienci najprawdopodobniej nie muszą składać oświadczenia FATCA.
Przedsiębiorcy, którzy są posiadaczami konta firmowego oświadczenie FATCA (uproszczone) składają jak osoby fizyczne. W przypadku, gdy posiadaczem rachunku jest firma będąca osobą prawną lub jednostką organizacyjną bez osobowości prawej, oświadczenie FATCA (wersja rozbudowana) składa dysponent rachunku.
Konsekwencje, czyli co grozi za niezłożenie oświadczenia FATCA?
Jeśli powinniśmy złożyć oświadczenie, a jednak tego nie zrobiliśmy, polski bank (czy fundusz) przekaże nasze dane do organów podatkowych w USA (amerykańscy „śledczy” ustalą, czy nie ukrywamy dochodów poza granicami Stanów, a więc – czy nie uchylamy się od płacenia podatków).
Co więcej, osoby lub firmy, które do 1 grudnia powinny złożyć oświadczenie, a które tego – do tego terminu – nie zrobią, będą musiały liczyć się z blokadą dostępu do kont, a co za tym idzie – do środków na nich zgromadzonych (środki płatnicze, papiery wartościowe etc.).
W przypadku blokady należy złożyć poprawne oświadczenie FATCA. Złożenie takiego oświadczenia spowoduje – w ciągu trzech dni – odblokowanie dostępu do rachunku i zgromadzonych na nim środków.
Blokada, choćby trzydniowa, konta już sama w sobie jest uciążliwa (zwłaszcza w grudniu, w okresie przedświątecznym). Ale na tym nie koniec komplikacji. Okazuje się bowiem, że – składając oświadczenie FATCA – należy podpisać się pod klauzulą „Jestem świadomy odpowiedzialności karej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Zwykle, przy składaniu takich oświadczeń, jesteśmy pouczani o odpowiedzialności karej. Tutaj jest inaczej i – jak ostrzegają eksperci – nawet popełniając nieświadomą pomyłkę lub błędnie interpretując przepisy (na przykład wtedy, gdy nie wiemy, że z jakiegoś powodu podlegamy amerykańskiemu obowiązkowi podatkowemu), możemy zostać pociągnięci do odpowiedzialności karnej.
Eksperci radzą: zadzwoń, dopytaj!
W związku z szeregiem niejasności, najlepiej jest skontaktować się z bankiem (funduszem, domem maklerskim) w którym mamy polskie konto przed 1 grudnia i dopytać, czy powinniśmy złożyć deklarację FATCA.
Samo składanie oświadczenia nie jest na szczęście czasochłonne, sprawę w większości banków można załatwić telefonicznie (dzwoniąc pod numer infolinii) lub w panelu klienta (podczas logowania się do konta). Lepiej jest o to zadbać zawczasu i nie ryzykować choćby chwilowej utraty dostępu do konta oraz nie skazywać się na wątpliwą przyjemność bycia weryfikowanym przez amerykańską skarbówkę.
Foto: PixaBay (lic. CCo)
